Οι άνθρωποι της υπαίθρου διατήρησαν από γενιά σε γενιά και για χιλιάδες χρόνια την πρακτική γνώση της μελέτης και πρόγνωσης του καιρού. Εξετάζοντας συστηματικά κάποια φυσικά φαινόμενα ή «σημάδια» στον ουρανό, μπορούσαν να μαντέψουν ή να «δουν» τα μερομήνια, δηλαδή να αποκωδικοποιήσουν τον καιρό ολόκληρου του επόμενου έτους.
Τα “μερομήνια” αμφισβητούνται από την επίσημη μετεωρολογία, η οποία υποστηρίζει ότι μακροχρόνιες προβλέψεις δεν είναι δυνατόν να γίνουν. Έχει όμως πολυάριθμους υποστηρικτές ανάμεσα στους γεωργούς, τους κτηνοτρόφους και γενικά τους ανθρώπους που ζουν και εργάζονται στην ύπαιθρο.
Μερομήνια ονομάζει ο λαός τις δώδεκα πρώτες ημέρες του όγδοου φεγγαριού του έτους, δηλαδή του Αυγούστου. Παρατηρώντας τα καιρικά φαινόμενα αυτών των πρώτων ημερών της, οι άνθρωποι μάντευαν την καιρική κατάσταση των επόμενων δώδεκα μηνών.
Μερομήνια ονομάζονται οι μέρες που γίνεται η πρόβλεψη, από τις λέξεις «μέρα και μήνας», γιατί σε κάθε μέρα από αυτές, αντιστοιχεί ένας πλήρες κύκλος του φεγγαριού (γιόμιση και χάση) ή ένας μήνας.
Η πρόγνωση του καιρού εντοπιζόταν στον Αύγουστο επειδή αυτός ο μήνας θεωρούνταν η αρχή του Χειμώνα. Βάσει των παρατηρήσεων που πραγματοποιούσαν, αποφαίνονταν στο ότι καιρό θα κάνει την πρώτη μέρα της παρατήρησης, τον ίδιο καιρό θα κάνει τον πρώτο μήνα του χρόνου.
Σε αρκετές περιοχές, υπάρχει η αντίληψη ότι οι μέρες αυτές είναι αποφράδες. Έτσι, τις ημέρες των Μερομήνιων απαγορεύονταν οι εργασίες. Πίστευαν ότι, αν τις ημέρες εκείνες ο ξυλουργός έκοβε ξύλα, η ξυλεία θα σάπιζε. Αν οι νοικοκυρές έπλεναν τα ρούχα τότε, αυτά θα φθείρονταν πολύ γρήγορα.
Πρόσεχαν πολύ την κάθε εκδήλωση τους. Δεν έκαναν γάμους και προξενιά τις ημέρες των Μερομήνιων διότι πίστευαν ότι οι γάμοι θα διαλύονταν και τα προξενιά θα χαλούσαν. Οι γυναίκες δεν λούζονταν την νύχτα και δεν έβγαιναν έξω από το σπίτι.
Πώς ερμηνεύονται τα «μερομήνια»
Υπάρχουν τρεις περίοδοι πρόβλεψης του καιρού, η μακροπρόθεσμη, η μεσοπρόθεσμη και η βραχυπρόθεσμη. Για την μακροπρόθεσμη πρόβλεψη, ο λαός χρησιμοποιούσε τα μερομήνια, για τη μεσοπρόθεσμη τα άστρα, ιδίως το φεγγάρι, και για τη βραχυπρόθεσμη τα ζώα, τα πουλιά και τα έντομα.
Για παράδειγμα, όταν εκείνη την ημέρα έχει αέρα, ο καιρός του αντίστοιχου μήνα θα είναι άστατος. Όταν υπάρχουν άσπρα σταθερά σύννεφα, ο καιρός του αντίστοιχου μήνα θα είναι βροχερός. Όταν υπάρχουν άσπρα σύννεφα που τρέχουν, ο καιρός του αντίστοιχου μήνα θα είναι χιονιάς.
Όταν υπάρχουν σκούρα σύννεφα, ο καιρός του αντίστοιχου μήνα θα είναι κρύος. Όταν ο ουρανός είναι καθαρός, ο καιρός του αντίστοιχου μήνα θα είναι καλός. Υπάρχει, επίσης, μια παροιμία που λέει «Ξάπλα το φεγγάρι, όρθιος ο καραβοκύρης. Όρθιο το φεγγάρι, ξάπλα ο καραβοκύρης.». Δηλαδή, όταν το φεγγάρι εμφανίζεται ξαπλωμένο, στο επόμενο φεγγάρι, δηλαδή μετά από ένα μήνα, θα έχει κακοκαιρία κα ο καπετάνιος θα είναι ανήσυχος, για να κουμαντάρει το καράβι, ενώ όταν το φεγγάρι εμφανίζεται όρθιο, τον επόμενο μήνα από την ημέρα που εμφανίζεται το φεγγάρι, ο καπετάνιος μπορεί να κοιμάται ήσυχος, λόγω καλοκαιρίας.
Μια άλλη ενδιαφέρουσα μέθοδος, που προέρχεται πιο πολύ μέσω της εμπειρίας και της επαφής με τη φύση, είναι η πρόβλεψη του καιρού σύμφωνα με τη συμπεριφορά διάφορων ζώων. Παλιά, οι άνθρωποι ζούσαν κυριολεκτικά στη φύση, αφού εκεί ήταν τα χωράφια τους, με αποτέλεσμα να μην πηγαίνουν για μέρες σπίτι τους και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα μια ιδιαίτερη σχέση του ανθρώπου με τα στοιχεία της φύσης. Έτσι λοιπόν, ανάλογα με το άκουσμα του κελαηδίσματος συγκεκριμένων πουλιών κατάφερναν να διαπιστώσουν τι καιρό θα κάνει τις αμέσως επόμενες ημέρες.
Κατά τον Ν. Πολίτη τα μερομήνια ήταν λείψανα αρχαίων προγνωστικών του καιρού, που έχουν άμεση σχέση με αστρολογικές παρατηρήσεις. Επειδή ο Αύγουστος θεωρείται η αρχή του Χειμώνα, γι’ αυτό στο μήνα αυτό εντοπιζόταν η πρόγνωση του καιρού. (Γαλανίδου- Μπαλφούσια Έλσα, μν. Έργο, σελ 192)
Σπουδή των Μερομήνιων (παλαιάγκραβούρα)
Τα μερομήνια δεν περιγράφονται, είναι θέμα γνώσης και πρακτικής και όχι θεωρίας. Είναι υπόθεση πείρας και αντίληψης που χρήζει μιας ιδιαίτερης προσοχής. Μπορεί αρκετοί άνθρωποι να παρατηρούν το ίδιο πράγμα αλλά να έχουν διαφορετικές αντιλήψεις και οι προβλέψεις τους να μην ταυτίζονται. Η διαφορά δεν θα είναι ακραία, μα η πρόβλεψη του καθενός μπορεί να μη συμπέσει ως προς την ένταση του φαινομένου.
Είναι κατάλοιπο παλαιών αστρολογικών αντιλήψεων που απόκτησε ο άνθρωπος εξετάζοντας τα καιρικά φαινόμενα με βάση τ’ άστρα. Πίστευαν ότι μπορούσαν να μαντέψουν τον καιρό που θα έχει κάθε μήνας αν εξέταζαν τις πρώτες τρεις ή έξι ή δώδεκα μέρες των μηνών Ιουλίου ή Αυγούστου κατ’ άλλους του Μαρτίου ή Ιανουαρίου.
Τα Μερομήνια (Μήνας+ημέρα) είναι γνωστά και ως Μηναλλάγια (Μήνας+αλλαγή). Σε άλλες περιοχές της χώρας μας είναι γνωστά ως Μεραμήνια, Μηνολόγια, Καταμήνια, Νερομήνια, Κεφαλομήνια, Καταμηνάτα, Αλλαξομήνια, Προφάνερα ή Φανερά, Λογομήνια, Δρίμες, Δρίματα κ.λπ. Πιστεύεται ότι ο Θεός έδωσε τα μερομήνια σαν σημάδια του καιρού και εμφύτευσε νου και γνώση στους ανθρώπους και τους βοήθησε να μπορούν να τα διαβάζουν ώστε να προγραμματίζουν και να σχεδιάζουν για το επόμενο καλλιεργητικό έτος.
Αν αναλογιστούμε ότι ένα μήνα περίπου μετά τα μερομήνια, άρχιζε το έτος της σποράς. Γνωρίζουμε ότι οι ενοίκια των αγρών άρχιζαν του Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου Ύψωση του Τιμίου Σταυρού εκάστοτε έτους), δηλαδή η καλλιεργητική περίοδος άρχιζε και τέλειωνε αυτή την ημερομηνία. Εφόσον παρατηρούσαν τα μερομήνια, στην διάρκεια του ενός μηνός περίπου σχεδίαζαν τις εργασίες τους, ανάλογα με τον καιρό που πρόβλεπαν και ανέμεναν.
Τα μερομήνια συσχετίζονται κατ’ αρχήν με το Φεγγάρι, τ’ Άστρα, τον Ήλιο και τους Γαλαξίες. Δευτερέυοντα ρόλο σε αυτή την συσχέτηση έχουν, ο άνεμος, η υγρασία και τα σύννεφα. Ακόμη στην πρόβλεψη δύναται να συμβάλλουν οι ζωντανοί οργανισμοί και τα φυτά. Βάσει των παρατηρήσεων που πραγματοποιούν αποφαίνονται στο, ότι καιρό θα κάνει τη πρώτη μέρα της παρατήρησης τον ίδιο καιρό θα κάνει τον πρώτο μήνα του χρόνου.
Ο υπολογισμός των μηνών για τις καιρικές προβλέψεις αρχίζει καθώς προανάφερα από την εμφάνιση του ογδόου φεγγαριού. Αυτό συνεπάγεται από τις κινήσεις της Σελήνης και όχι μόνο. Αρκετοί καιροσκόποι αρχίζουν από διάφορες ημερομηνίες, όπως την 20 Ιούλη, αρχές Αυγούστου κ.α.
Αυτές είναι λανθασμένες προβλέψεις, διότι τις ημερομηνίες τις όρισε ο άνθρωπος ενώ οι κινήσεις της Σελήνης είναι ένα φυσικό φαινόμενο και όπως γνωρίζουμε η Σελήνη επηρεάζει κατά μεγάλο ποσοστό τις καιρικές συνθήκες. Στην Ηλεία (Πελοπόννησος) ο καιρός της πρώτης Αυγούστου αντιστοιχεί για τον καιρό που θα κάνει το μήνα Αύγουστο.
Η δεύτερη μέρα του Αυγούστου αντιστοιχεί για το Σεπτέμβριο και ούτω καθεξής. Στη Λέσβο αρχίζουν τις παρατηρήσεις και προβλέψεις του καιρού από τις 26 Ιουλίου ως τις 6 Αυγούστου. Στα Κύθηρα αρχίζουν από τις 20 Ιουλίου γιορτή του Προφήτη Ηλία. Στον Πόντο μετρούν τις πρώτες ημέρες του Γενάρη. Οι παρατηρήσεις του καιρού της 1ης Γενάρη αφορούν τη πρόβλεψη του Γενάρη και ούτω καθεξής. Σε άλλα μέρη της χώρας η πρόβλεψη του καιρού άρχιζε σε διαφορετικές ημερομηνίες.
Σε αρκετές περιοχές υπάρχει η αντίληψη, ότι οι μέρες αυτές είναι αποφράδες όπως οι δρίμες. Κατά συνέπεια τις ημέρες των Μερομήνιων απαγορεύονται οι εργασίες. Πίστευαν ότι αν τις ημέρες εκείνες ο ξυλουργός έκοβε ξύλα, η ξυλεία θα σάπιζε. Αν οι νοικοκυρές έπλυναν τα ρούχα τότε αυτά θα φθειρόταν πολύ γρήγορα.
Πρόσεχαν πολύ τη κάθε εκδήλωση τους. Δεν έκαναν γάμους και προξενιά τις ημέρες των Μερομήνιων διότι πίστευαν ότι οι γάμοι θα διαλυόταν και τα προξενιά θα χαλούσαν. Οι γυναίκες δεν λούζονταν την νύκτα και δεν έβγαιναν έξω από το σπίτι.
Τα Μερομήνια βασίζονται σε παμπάλαιες αντιλήψεις των αρχαίων που πίστευαν ότι τα ουράνια σώματα επηρεάζουν την ατμόσφαιρα της γης. Ειδικά εκείνοι που μετρούσαν τα Μερομήνια από τις 20 Ιουλίου πίστευαν ότι τότε γίνεται η εμφάνιση του Αστερισμού του Κυνός.
Η ουράνια σφαίρα.
Με το βέλος σημειώνεται ο αστερισμός του Κυνός Ο Αστερισμός αυτός ήταν προσφιλής στους Αστρολόγους και στους Μάγους για μαντικές παρατηρήσεις. Ταυτίζεται η αρχή των Μερομήνιων με τη γιορτή του Προφήτη Ηλία διότι πίστευαν ότι ο Προφήτης Ηλίας ήταν κύριος της βροχής και των μετεωρολογικών φαινομένων.
Ο ήλιος, το φεγγάρι, η παρουσία κομητών, η πούλια και ο ουρανός γενικότερα, αποτέλεσαν τους καθοδηγητές όχι μόνο των ναυτικών, αλλά και των στεριανών. Οι παλιοί γεωργοί, που δεν είχαν ούτε γνώση της επιστήμης της Μετεωρολογίας, ούτε τη βοήθεια των γεωπόνων, αλλά και ο απλός λαός γενικότερα, βασιζόταν σε σημεία του ουρανού για να προβλέψει τις εκδηλώσεις των καιρικών φαινομένων και να προγραμματίσει τις διάφορες εργασίες του, γεωργικές, οικιακές, ναυτικές, κ.λ.π. .
Λαϊκή Μετεωρολογία
Ας δούμε μια καταγραφή σημαντικών σημείων που εξέταζε ο λαός για να προβλέψει τον καιρό. Υπάρχουν τρεις περίοδοι πρόβλεψης, η μακροπρόθεσμη, η μεσοπρόθεσμη και η βραχυπρόθεσμη. Για την μακροπρόθεσμη πρόβλεψη χρησιμοποιούσε τα μερομήνια, για τη μεσοπρόθεσμη τ’ άστρα, ιδίως το φεγγάρι και για βραχυπρόθεσμη τα ζώα, τα πουλιά και τα έντομα.
Ήλιος
- Όταν ο ήλιος ανατέλλει λαμπρός, η μέρα θα είναι αίθρια.
- Όταν λάμπει όλη την μέρα χωρίς καμία κηλίδα, και την επομένη θα υπάρχει καλοκαιρία.
- Άσπρος ήλιος, μαύρη μέρα.
- Όταν ο ήλιος ανατέλλει άσπρος και θαμπός, έρχεται σκοτεινιά ή βροχή.
- Ήλιος που ανατέλλει θαμπός και οι ακτίνες του σκίζονται (σκορπίζονται) άλλες προς Βορρά και άλλες προς Νότο, προμηνύει βροχή ή άνεμο.
- Ήλιος που ανατέλλει με πυκνό κύκλο γύρω του, αλλά που όσο περνάει η ώρα ο κύκλος διαλύεται, προμηνύει καλοκαιρία.
- Του ήλιου κύκλος άνεμος, του φεγγαριού βρεχάμενος.
- Ήλιος που δύει σε κόκκινο ουρανό, προμηνύει άνεμο.
- Ήλιος που δύει σε πορτοκαλόχρωμο ουρανό χωρίς σύννεφα, προμηνύει καλοκαιρία.
- Ήλιος που δύει τον χειμώνα σε χρώμα ώχρας, προμηνύει καλοκαιρία.
- Ήλιος που δύει με σύννεφα παχιά και χαλκόχρωμα προς το μέρος της Ανατολής, προμηνύει βροχή.
- Του ήλιου ποδάρια ή σορόκο ή μαϊστραλιά.
- Ήλιος ποδαράτος, αγέρας φουρτουνάτος.
- Ήλιος με ποδάρια, όστριες και μαϊστράλια.
- Ήλιος που ακτινοβολεί ανάμεσα απ’ τα σύννεφα κατά τη Δύση του λέγεται πως «έχει πόδια» και προμηνύει άνεμο με κακοκαιρία. Το ίδιο προμηνύει, εάν «έχει πόδια» μετά την ανατολή του.
- Ήλιος που καίει πολύ προμηνύει βροχή.
- Κόκκινη ανατολή, κατουρημένη δύση.
- Μικρό στέμμα γύρω από τον ήλιο, προμηνύει πιθανή βροχή.
- Μεγάλο στέμμα γύρω του, διώχνει την βροχή.
- Ο χειμωνιάτικος ήλιος με πολύ κρύο, λέγεται «ήλιος με δόντια».
- Όταν υπάρχει συννεφόκαμα (ήλιος που καίει κρυμμένος πίσω από σύννεφα), θα βρέξει.
- Όταν ο ήλιος ανατέλλει (συνήθως τρέμοντας) μέσα σε κόκκινο σύννεφο, θα βρέξει την ίδια μέρα ή τις επόμενες.
- Ήλιος που ανατέλλει μέσα σε σύννεφα σαν σπαθιά προμηνύει σύντομα βροχή.
- Όταν γύρω απ΄ τον ήλιο υπάρχει μαύρος κύκλος αρκετά φαρδύς, έρχεται θύελλα. — Όταν υπάρχουν δύο κύκλοι τέτοιοι, η θύελλα θα είναι σφοδρότερη.
- Ήλιος με μαύρες κηλίδες προμηνύει βροχή. Με κηλίδες κόκκινες, αέρα. Με μαύρες και κόκκινες ταυτόχρονα, και βροχή και αέρα.
- Όταν οι ακτίνες του ήλιου στη δύση του ή στην ανατολή του είναι συγκεντρωμένες σε μία μόνο φωτεινή δέσμη, θα βρέξει.
- Όταν πριν απ΄ την ανατολή του ήλιου υπάρχει ένα μικρό σύννεφο πάνω από τον ορίζοντα και ο ήλιος ανατέλλει χωρίς ακτίνες, θα βρέξει πολύ.
- Ήλιος που ανατέλλει ή δύει ζεστός με κόκκινες ακτίνες προμηνύει πολυήμερους ανέμους.
- Όταν στην ανατολή ή στην δύση του ήλιου υπάρχουν κοκκινωπά σύννεφα προς τα βόρεια και προς τα νότια, έρχεται οπωσδήποτε κακοκαιρία. Όταν υπάρχουν μόνο προς τα βόρεια, έρχεται βόρειος άνεμος. Όταν υπάρχουν μόνο προς τα νότια, έρχεται νότιος άνεμος με πιθανή βροχή.
- Όταν μετά από μια βροχερή ημέρα μαυριδερά σύννεφα καλύπτουν τον ήλιο στην δύση του και οι ακτίνες του σκορπίζονται άτακτα γύρω απ’ τα σύννεφα, θα βρέξει και την επομένη.
- Όταν οι ακτίνες του ήλιου λάμπουν θαμπά, όπως τότε που γίνεται έκλειψη ηλίου, θα βρέξει.
- Όταν, πριν ανατείλει ο ήλιος, οι ακτίνες του είναι σκοτεινές, έρχεται άνεμος και βροχή. Όταν είναι πολύ σκοτεινές, θα βρέξει οπωσδήποτε. Όταν δεν είναι σκοτεινές, αλλά καλύπτονται απλώς από ελαφρό πέπλο από σύννεφα, θα έρθει άνεμος.
- Αντήλιο (σχηματισμός δεύτερου ήλιου, οφειλόμενος σε αντανάκλαση του ηλιακού δίσκου στα σύννεφα): όταν σχηματιστούν δύο αντήλια και ταυτόχρονα αλώνι γύρω από τον ήλιο, θα βρέξει σύντομα.
Κομήτης
- Η εμφάνιση ενός κομήτη γενικώς προμηνύει ξηρασία και χειμώνα ψυχρό με ανεμοταραχές.
- Εάν εμφανιστούν πολλοί, η χρονιά θα υπάρχει μεγάλη ανομβρία.
- Όταν ο κομήτης αργήσει να διαλυθεί, περιμένουμε παρετεταμένη ξηρασία.
Ουρανός
- Όταν πριν απ’ την ανατολή του ήλιου ο ουρανός είναι κόκκινος και χάσει το χρώμα αυτό, όταν ανατείλει ο ήλιος, θα βρέξει.
- Όταν το πρωί είναι κόκκινος ή κίτρινος, θα βρέξει με άνεμο.
- Όταν στη δύση του ήλιου είναι ροζ, προμηνύει καλοκαιρία.
- Όταν στην δύση του ήλιου είναι σκοτεινός και θολός, προμηνύει άνεμο.
- Όταν στη δύση του ηλίου είναι βαθυκόκκινος, προμηνύει ανεμόβροχο.
- Όταν στη δύση του ήλιου είναι λαμπρά κίτρινος, προμηνύει άνεμο.
- Όταν στη δύση του ήλιου είναι αμυδρά κίτρινος, προμηνύει βροχή.
- Όταν σε μια ζεστή μέρα μαυρίσει προς την ανατολή η τη δύση του ήλιου, έρχεται άνεμος.
- Υπερβολικά διαυγής ουρανός προμηνύει βροχή.
- Όταν μετά από θύελλα εμφανιστεί «φρύδι» (κυανόχρωμο τμήμα του ουρανού στο βάθος του ορίζοντα), έρχεται νηνεμία.
- Άστρα τον χειμώνα, σύννεφα το καλοκαίρι.
Πούλια
- Η ανατολή της (τέλος Μαΐου) δηλώνει αρχή καλοκαιριού.
- Η δύση της (πρώτο 15ήμερο Νοεμβρίου) αρχή χειμώνα.
- Πούλια πλακωμένη σπέρνει, όστρια καμωμένη.
- Τον καιρό που κάνει, όταν δύει, θα τον κάνει επί σαράντα μέρες.
- Όταν δύσει με καλοκαιρία, ο χειμώνας θα είναι ήπιος.
- Η Πούλια βασιλεύοντας και πίσω παραγγέλνοντας, «Μήτε τσοπάνος στο βουνό μήτε ζευγάς στον κάμπο».
Το Φεγγάρι
Το φεγγάρι κατά τη διάρκεια ενός μήνα περνά από τέσσερις φάσεις (1ο, 2ο, 3ο και 4ο τέταρτο). Ανάλογα λοιπόν με τι καιρό θα «μπει» σε καθένα από τις περιόδους, τον ίδιο καιρό θα έχει μέχρι να αλλάξει το τέταρτο.
- Ξάπλα το φεγγάρι, όρθιος ο καραβοκύρης.
- Όρθιο το φεγγάρι, ξάπλα ο καραβοκύρης.
- Όρθό φεγγάρι, δίπλα ο ναύτης. (Όταν το φεγγάρι εμφανίζεται πλαγιαστό, έρχεται κακοκαιρία. Και αντίστροφα).
- Φεγγάρι θαμπό και με άκρες όχι ευκρινείς αλλά στρογγυλεμένες προμηνύει βροχή.
- Όταν οι δύο άκρες του φεγγαριού κρατάνε κατακόρυφη στάση χωρίς καμία κλίση, ίσως βρέξει.
- Όταν το φεγγάρι παραμένει κατακόρυφο επί τέσσερις ημέρες, έρχεται θύελλα.
- Όταν την τρίτη ημέρα του νέου φεγγαριού το περιβάλει κύκλος κοκκινωπός, έρχεται μεγάλη θύελλα.
- Κύκλον έχει το φεγγάρι; Για βροχή για ανεμοζάλη.
- Όταν το φεγγάρι αποβραδίς περιβάλλεται από έντονα θαμπό κύκλο, την επομένη θα έχει πυκνή συννεφιά ή θα βρέξει.
- Όταν ο έντονα θαμπός αυτός κύκλος συνοδεύεται από άνεμο, έρχεται κακοκαιρία.
- Μικρό στέμμα (κύκλος) γύρω απ’ το φεγγάρι προμηνύει βροχή.
- Όταν ο κύκλος που περιβάλλει το φεγγάρι είναι ανοικτός σε ένα σημείο, από εκεί θα έρθει άνεμος.
- Μεγάλο στέμμα (κύκλος) γύρω απ’ το φεγγάρι απομακρύνει τη βροχή.
- Όταν το φεγγάρι την άνοιξη έχει χρώμα πυρόξανθο, οι παγετοί είναι πιθανοί τη νύχτα.
- Όταν οι άκρες του νέου φεγγαριού την τρίτη ημέρα είναι λεπτές και καθαρές, έρχεται καλοκαιρία.
- Όταν οι άκρες του νέου φεγγαριού την τρίτη ημέρα είναι λεπτές αλλά κοκκινωπές, έρχεται άνεμος.
- Όταν το γεμάτο φεγγάρι έχει καθαρό φως, θα υπάρχει πολύ καλός καιρός. Όταν είναι κατακόκκινο, έρχεται άνεμος. Όταν υπάρχουν μαύρες κηλίδες, θα βρέξει.
- Όταν γύρω απ’ το φεγγάρι υπάρχει μια άλως (αλώνι, κύκλος, στέμμα), έρχεται άνεμος ή καλοκαιρία. Άνεμος, εάν η άλως έχει ρήγματα. Καλοκαιρία, εάν η άλως σβήνει ομαλά προς την έξω περιφέρεια της.
- Όταν γύρω απ’ το φεγγάρι υπάρχουν δύο άλω (αλώνια), έρχεται θύελλα. Όταν υπάρχουν τρεις, η κακοκαιρία θα είναι ακόμα σφοδρότερη. Και όσο πιο μαύρες είναι η άλω και με πιο πολλά πήγματα, τόσο σφοδρότερη η κακοκαιρία.
- Όταν το φεγγάρι έχει αλώνι, προμηνύει αλλαγή του καιρού.
- Βρεμένο γύρισμα (χάση), αμπαριού γέμισμα.
- Φεγγάρι κόκκινο προμηνύει κακή σοδειά.
- Όταν το φεγγάρι πιαστεί ανάσκελα (ανατέλλει σαν νέο φεγγάρι, πλαγιαστό), θα υπάρχει δροσιά σε όλο τον σεληνιακό μήνα.
- Όταν το νέο φεγγάρι είναι σκοτεινό, θα βρέξει. Όταν είναι κόκκινο, θα έρθει άνεμος. Όταν είναι μαύρο ή πράσινο και παχύ, θα βρέξει και θα κάνει κρύο. Όταν είναι θαμπό και με πούσι, έρχεται κακοκαιρία.
- Όπως θα πιαστεί (ανατείλει) το νέο φεγγάρι, έτσι (με τέτοιο καιρό) θα πάει όλος ο σεληνιακός μήνας.
- Όταν το νέο φεγγάρι έχει τις άκρες του στραμμένες προς Βορρά, θα επικρατήσουν βοριάδες. Όταν προς Νότο, νοτιάδες.
- Όταν το νέο φεγγάρι γέρνει προς τα πίσω, θα επικρατήσουν νοτιάδες. Όταν προς τα εμπρός, βοριάδες.
- Όταν το νέο φεγγάρι σκεπάζεται με ομίχλη, θα έρθει άνεμος.
- Κόκκινο φεγγάρι, βάλε γέννημα στο πιθάρι. (κακοκαιρία).
Τα ζώα
Η συγκεκριμένη μέθοδος προέρχεται πιο πολύ μέσω της εμπειρίας και της επαφής με τη φύση. Παλιά οι άνθρωποι ζούσαν κυριολεκτικά στην φύση αφού εκεί ήταν τα χωράφια τους με αποτέλεσμα να μην πηγαίνουν για μέρες σπίτι τους και είχε σαν επακόλουθο να αναπτυσσόταν μια ιδιαίτερη σχέση με τα στοιχεία τις φύσης. Έτσι λοιπόν, ανάλογα με το άκουσμα του κελαηδίσματος συγκεκριμένων πουλιών κατάφερναν να διαπιστώσουν τι καιρό θα κάνει τις αμέσως επόμενες ημέρες.
Οι τσοπάνηδες μάλιστα την πρωταυγουστιά έχουν και τη «σκυλομαντεία». Σηκώνονται πολύ πρωί, βαθιά σχεδόν χαράματα, και κοιτάζουν τα σκυλιά πως κοιμούνται. Κι αν αυτά κοιμούνται ξάπλα με τεντωμένα τα πόδια, λένε: «Καλοχειμωνιά θα ’χουμε και γλυκοκαιριά». Αν δούνε όμως πως αυτά κοιμούνται μαζεμένα, κουλουριασμένα με το κεφάλι χωμένο στα πόδια τους, τους ακούς να λένε: «κακοχειμωνιά θα ’χουμε φέτος, κακοχειμωνιά με χιόνια και παγοβροχιές».
- Κόκκορας που λαλεί παράκαιρα (πρόωρα) προλέγει αλλαγή καιρού.
- Όταν η γάτα στο παραγώνι νίβεται κατά την όστρια θα έρθει χειμώνας (βροχή), κατά τον βοριά- κρύα και κατά τον μαΐστρο χαλαζόκαιρος.
- Όταν το γουρούνι, οι γίδες, τα μαρτίνια ή και τα πρόβατα της στάνης χοροπηδάνε, σημαίνει αλλαξοκαιριά, (συνήθως βροχή).
- Σαν ουρλιάζουν τα τσακάλια όξω από το χωριό από βραδύς θα έρθει βαρυχειμωνιά.
- Όταν τα καρκαρέλια λαλάνε πάνω από τα δένδρα, προμηνάνε βροχή.
- Σκάρισμα μηρμηγκοφωλιάς σε λιακάδες το φθινόπωρο, προμηνάει πολύμερη βαρυχειμωνιά.
- Αράχνες (ιστοί) που ανεμίζονται στον αέρα, μηνάνε κακοκαιρία.
- Σφήκες που σκαρίζουν μες το σπίτι πέφτοντας από τις χαραμάδες της σκεπής προμηνάνε χειμώνα.
- Όταν τα χελιδόνια πετούν χαμηλά θα βρέξει.
- Όταν τα παπιά, οι χήνες και κότες φτερουγάνε δίχως λόγο τότε θα βρέξει.
- Όταν σκούζει ο Γούβης για νερό, θα βρέξει κι όταν σκούζει η Κουκουβάγια θα έχουμε ξέρα.
- Σαν βγαίνουν τα καβούρια από τα λαγκάδια, προμηνύουν βροχή.
- Τα χέλια σαν βγαίνουν στην στεριά φοβούνται βροχή.
- Όταν τσιμπάνε οι μυίγες θα βρέξει.
- Όταν χορεύουν τα γουρούνια τότε θα βρέξει.
- Τα πολλά βελανίδια δηλώνουν κακοχειμωνιά
- Αν τα έλατα είναι πολύ φορτωμένα με κουκουνάρια, θα έχουμε βαρυχειμωνιά.
- Αν το σκυλί ψάχνει να βρει τόπο για να προφυλαχθεί, σημαίνει ότι θα έχουμε βαρυχειμωνιά.
- Αν εμφανισθούν πρόωρα αποδημητικά πουλιά, σημαίνει ότι θα έχουμε βαρυχειμωνιά.
ΠΗΓΕΣ
(- Λαμνάτος Βασίλης, «Οι μήνες στην αγροτική και ποιμενική ζωή του λαού μας», Αθήνα 1982.
- Ψυχογιός Ντίνος, «Ηλειακά», διάφορα περιοδικά, Λεχαινά Ηλείας.
- Παπαρηγόπουλος Πάνος, «Λαογραφικά Καλαβρύτων», Αθήνα 1979.
- Παπανικολάου Κώστας, «Ομφάλιος Λώρος», Πάτρα 1987.
- Κριμπάς Πάνος, «Μνήμες- Ιστορικολαογραφικά Πολιανής Μεσσηνίας», Αθήνα 1986.
- «Μεγάλη Πελοποννησιακή Εγκυκλοπαίδεια», εκδόσεις Κολοκοτρώνης, 1958.
- Παπαδόπουλος Σωτήριος, «Κούβελα Τριφυλίας»,Αθήνα 1997.
- Λεωνίδας Αναγνωστόπουλος, «Η Λαογραφία της Βυτίνας», Αθήνα 2004.
- Τουτούνης Ηλίας, συλλογές και καταγραφές ανά την Ελλάδα).
Άρθρο από το: www.antroni.gr ΤΟ ΕΙΔΑΜΕ ΕΔΩ
-------------------------------------------------------------------------
Τι δείχνουν τα Μερομήνια για το φετινό Χειμώνα και χρόνο:
Οι απαντήσεις στο ακόλουθο άρθρο που αναλύει το πατροπαράδοτο έθιμο των παλαιών χρόνων για τον χειμώνα στην χώρα μας.
Τα μερομήνια έχουν μελετηθεί το πρώτο 10 ήμερο του Αυγούστου:
Φθινόπωρο 2014
Σεπτέμβριος 2014
1-5: Απότομη πτώση της θερμοκρασίας,χαμηλές για την εποχή τιμές,αρκετές βροχές στις 3-4 Σεπτεμβρίου.
6-15: Αρχικά άνοδος της θερμοκρασίας γενικά καλός καιρός,από τις 11-13 του μηνός χαλάει ο καιρός και θα υπάρχει μεγάλη αστάθεια στην ατμόσφαιρα μικρή πτώση της θερμοκρασίας.
16-25: Αστάθεια κυρίως στα βόρεια και ανατολικά πιθανότητα για κάποιες βροχοπτώσεις μέχρι τις 20, στην συνέχεια βελτίωση του καιρού ενώ προς τις 23 του μήνα θα κυριαρχήσει ψυχρό μοτίβο αρκετά όμως ξηρός καιρός χωρίς βροχές πριν τις 26.
26-30: Συνεχίζεται το ψυχρό μοτίβο αλλά χωρίς βροχές μέχρι τις 30,προς το τέλος του μήνα αναμένονται πολλές βροχές γύρω στις 29-30.
Οκτώβριος 2014
1-5: Ο μήνας μπαίνει δυναμικά με πολλές βροχές κυρίως στις 3-4: Οκτώβρη αρκετά ψυχρός καιρός.
5-15: Ιδαίτερα μονότονος καιρός χωρίς βροχές μέχρι της 10 αλλά αρκετό κρύο ,επιδείνωση του καιρού του καιρού από τις 11 με πολλές βροχές και πολύ κρύο για την εποχή ,άνοδος της θερμοκρασίας στις14-15 και γενικά αίθριος καιρός.
16-25: Άνοδος της θερμπκρασίας καθόλου βροχή δεν αναμένεται για αυτό το διάστημα πριν τις 26.
26-31: Σταδιακή πτώση της θερμοκρασίας βροχές στο τέλος του μήνα.
Νοέμβριος 2014
1-5: Με πολλές βροχές θα ξεκινήσει ο μήνας και κανονικές για την εποχή θερμοκρασιακές τιμές, βελτίωση του καιρού από τις 5.
6-15: Καλός θα είναι ο καιρός από τις 6 έως τις 7-8 του μηνός,φυσιολογικές για την εποχή θερμοκρασίες,από τις 9 του μηνός θα έχουμε την πρώτη ψυχρή εισβολή για αυτή τη σαιζόν από τα βόρεια με μεγάλη πτώση της θερμοκρασίες και πολλές βροχές ενώ ίσως πέσουν τα πρώτα χιόνια στις κορυφές των βουνών του λεκανοπεδίου. Αυτή η εισβολή θα διαρκέσει τουλάχιστον μέχρι τις 13-14 του μηνός.Βελτίωση του καιρού αλλά διατήρηση των χαμηλών θερμοκρασιών από τις 14-15.
16-25: Χαμηλές για την εποχή θερμοκρασίες γενικά αίθριος καιρός μέχρι τις 16-19,από τις 19 αναμένονται πολλές βροχές κυρίως στα δυτικά και βόρεια του νομού,βροχερός καιρός μέχρι τις 22,στην συνέχεια βελτίωση του καιρού και άνοδος της θερμοκρασίας.
26-30: Αίθριος καιρός σε όλο τον νομό μέχρι τις 28-29 του μηνός λίγο πιο πάνω από τις φυσιολογικές τιμές θα κυμαίνεται η θερμοκρασία,από το τέλος του μήνα αναμένεται επιδείνωση με μεγάλη πτώση της θερμοκρασίας με πολλές βροχές και ίσως λίγα χιόνια στις κορυφές των βουνών.
Χειμώνας 2014-2015
Δεκέμβριος 2014
1-5: Ιδιαίτερα βροχερός θα ξεκινήσει ο μήνας με πολύ χαμηλές θερμοκρασίες μέχρι τις 5 του μηνός.
6-15: Από τις 5-6 αρκετά καλός καιρός με αρκετά υψηλές για την εποχή θερμοκρασίες ,αίθριος καιρός. Από τις 7 του μηνός ραγδαία επιδείνωση του καιρού με πολλές βροχές και μεγάλη πτώση της θερμοκρασίας. Αυτό το κύμα κακοκαιρίας θα διαρκέσει τουλάχιστον μέχρι της 9-10 του μηνός. Μετά αναμένεται σύντομη βελτίωση του καιρού μέχρι της 13-15 αλλά με αρκετά χαμηλές θερμοκρασίες.
16-25: Ψυχρή εισβολή αναμένεται από τις 16 με μεγαλή πτώση της θερμοκρασίες ισχυρές βροχές και χιόνια στα ορεινά αλλά και σε χαμηλότερα υψόμετρα κυρίως στα βόρεια του νομού ίσως και πιο κάτω.Το κύμα κακοκαιρίας θα διαρκέσει τουλάχιστον μέχρι τις 19.Βελτίωση του καιρού στην συνέχεια αλλά χωρίς βροχές μέχρι τα Χριστούγεννα ,οι χαμηλές θερμοκρασίες όμως θα διατηρηθούν.
26-31: Καλός θα είναι ο καιρός στις 26-27 αλλά στις 28-31 αναμένονται βροχές και κρύο στα δυτικά και βόρεια του νομού.
Ιανουάριος 2015
1-5: Πολύ καλός και αίθριος καιρός με σχετική ζέστη για την εποχή μέχρι τις 3.Από τις 4 χαλάει ο καιρός με μεγάλη πτώση της θερμοκρασίας βροχές ίσως και κάποια χιόνια στα ορεινά.
6-15: Καλός ο καιρός στις 7-9 του μήνα ενώ από τις 10-12 αναμένονται βροχές και πτώση της θερμοκρασίας. 13-15 πολύ κρύος αλλά αίθριος χωρίς βροχές θα είναι ο καιρός αυτές τις μέρες
16-25: Καλός θα είναι ο καιρός μέχρι τις 18,στην συνέχεια πτώση της θερμοκρασίας και βροχές με κάποια χιόνια στα ορεινά.Βελτίωση του καιρού μέχρι τις 24.Στις 25 χαλάει ο καιρός με βροχές και ραγδαία πτώση της θερμοκρασίας.
26-31: Βροχερός καιρός στις 26. Στις 27 βελτιώνεται ο καιρός.Στις 28 αναμένεται μεγάλη επιδείνωση του καιρού,ίσως ο πρώτος ουσιαστικός χιονιάς για την Αττική αυτή τη σαιζόν με χιόνια μέχρι τα πεδινά.Το κύμα κακοκαιρίας αναμένεται να είναι αρκετά ισχυρό και θα διαρκέσει τουλάχιστον μέχρι τις 30 του μήνα.
Φεβρουάριος 2015
1-5: Αλλεπάλληλα διαδοχικά κύματα κακοκαιρίας στις 1 του μηνός και στις 3-4,με χιόνια μέχρι και σε περιοχές με πολύ χαμηλό υψόμετρο ενώ αναμένεται να πλήξουν ολόκληρο το λεκανοπέδιο{Να σημειωθεί ότι η προγνωσιμότητα είναι αρκετά δύσκολη γι αυτό το διάστημα}
6-15: Ψυχρό μοτίβο αλλά χωρίς βροχές μέχρι τις 10 του μηνός.Στις 10-12 του μηνός αναμένονται πολλές βροχές.Ομαλά θα κυλήσει ο καιρός μέχρι τις 15.
16-25: Καμία αξιόλογη μεταβολή μέχρι τις 23 φυσιολογικές για την εποχή τιμές.Βροχές αναμένονται στις 23-25 του μηνός.
26-28: Βροχές στις 26-27 με χιόνια στα ορεινά και αρκετά χαμηλές θερμοκρασίες .Βελτίωση στις 28.
Άνοιξη 2015
Μάρτιος 2015
1-5: Mε βροχές θα μπει ο μήνας κυρίως στις 1-2 Μαρτίου από τις 3 μέχρι τις 5 θα έχουμε αίθριο καιρό.
6-15: Αίθριος καιρός χωρίς βροχές μέχρι τις 15 ,φυσιολογικές για την εποχή θερμοκρασίες.
16-25: Πολλές βροχές στις 16 του μηνός στην συνέχεια βελτίωση του καιρού μέχρι τις 20.Νέο κύμα κακοκαιρίας στις 21 με χιόνια στα ορεινά και όχι μόνο.Το κύμα κακοκαιρίας θα διαρκέσει τουλάχιστον μέχρι τις 22-23.γρήγορη βελτίωση του καιρού στις 24-25.
25-31: Καλός καιρός με καλές για την εποχή θερμοκρασίες μόνο στις 31 ίσως υπάρξουν κάποιες βροχοπτώσεις.
Απρίλιος 2015
Ο Απρίλης θα ξεκινήσει γενικά με καλές καιρικές συνθήκες ήλιος και πιθανότατα διαστήματα με συννεφιά θα είναι τα κύρια χαρακτηριστικά μέχρι και της 13 περίπου του μήνα.Ύστερα από της 15 και έπειτα αναμένεται επιδείνωση του καιρού με καταιγίδες που θα επηρεάσουν κυρίως τα δυτικά και βόρεια τμήματα. Η θερμοκρασία θα ανέβει λίγο αυτό το διάστημα ενώ από της 20 και μετά αναμένεται περιορισμός των φαινομένων στα δυτικά και βόρεια και σταδιακή εξασθένηση τους. Στις 24 περίπου μέχρι και το τέλος του μήνα ο καιρός θα κυλήσει καλός με ηλιόλουστες και ζεστές μέρες
Μάιος 2015
Ο μήνας Μάιος θα ξεκινήσει καλός με ηλιόλουστες ημέρες μέχρι και της 15 περίπου του μήνα. Από της 16 με 17 κάποιες αστάθειες θα δώσουν σύντομες μπόρες κυρίως στα βόρεια και δυτικά τμήματα του νομού, τοπικά τα φαινόμενα ίσως έχουν έντονο χαρακτήρα. Από της 25 και έπειτα ο καιρός θα κυλήσει καλός χωρίς κάποιο ιδιαίτερο μετεωρολογικό ενδιαφέρον.
ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2015
Ιούνιος 2015
Ο μήνας Ιούνιος θα κυλήσει πολύ ζεστός με ημέρες που θα έχει καύσωνα ιδιαίτερα το διάστημα από της 16 με 18 του μήνα και μετά μέχρι και το τέλος του, φαίνεται ότι θα έχει αρκετές ζεστές ημέρες. Στα μέσα του μήνα βέβαια θα έχουμε κάποια μελτέμια που θα κάνουν πιο υποφερτή τη θερμοκρασία στα ανατολικά τμήματα του νομού αλλά όχι στα δυτικά και νότια. Κάποιες καταιγίδες θα έχουμε λόγο αστάθειας το διάστημα 16 με 18 του μήνα στα ορεινά τμήματα της Αττικής.
Ιούλιος 2015
Πολύ ζεστός θα κυλήσει και ο μήνας Ιούλιος , ιδιαίτερα στα μέσα του μήνα θα μας κάνει και καύσωνες . Κάποιες καταιγίδες η μπόρες λόγο αστάθειας ίσως σημειωθούν στα γύρο ορεινά το διάστημα 17 με 20 του μήνα. Στα τέλη του όμως αναμένεται να δροσίσει λίγο.
Πηγή: miltosgitas.blogspot.gr
ΤΟ ΕΙΔΑΜΕ ΕΔΩ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου